وساطت در فیض؛ دلایلی از آیات و روایات در اثبات ولایت تکوینی؛ ولایت تکوینی به معنی داشتن علم و قدرت خا‌رق‌العاده و قدرت دخل و تصرف در طبیعت و انواع مختلف اداره و دگرگونی در عالم هستی، از ویژگی‌ها و شئون خداوند متعال است که در آن هیچ همتا و شریک ندارد. این امر عقلی، مقتضای کمال مطلق‌بودن حق، واجب‌الوجودی او و فقر کامل ممکن‌الوجود و ماسوی است. به علاوه آیات قرآن که دربارۀ ولایت تکوینی خداوند متعال صراحت کامل دارند.
همان‌گونه که بیان شد، سنت الهی بر این است که هر کاری در عالم هستی، از طریق واسطه‌ها انجام پذیرد. از این‌رو خداوند متعال در قرآن، بسیاری از امور را هم به خود و هم به فرشتگان یا سایر موجودات نسبت می‌دهد.
فیض وجود و بسیاری از کمالات نیز از طریق وسایطی به موجودات می‌رسد، که اگر آن وسایط نباشند، دیگران از این فیض محروم می‌مانند.
به عقیدۀ شیعه، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت او در رأس این وسایط قرار دارند.
علماء بزرگ اهل سنت نیز، وساطت در فیض را برای بعضی از انبیاء و اولیاء بزرگ الهی پذیرفته‌اند و وجود آن‌ها را عامل امنیت مردم بر روی زمین و نبودشان را موجب هلاکت و نابودی زمین و اهل آن می‌دانند. 1
امام سجاد (علیه‌السلام) در روایتی جامع و کامل، فضیلت و برتری اهل بیت (علیه‌السلام) و آثار و برکاتی که برای مردم روی زمین دارند، برمی‌شمرد و می‌فرماید:
"ما برای اهل زمین موجب امنیت هستیم همان‌گونه که ستارگان موجب امنیت اهل آسمانند. ما کسانی هستیم که خدا به‌واسطۀ ما، آسمان را برفراز زمین نگه داشت و اهل زمین را از هلاکت نجات بخشید. به‌واسطۀ ما باران می‌بارد و رحمت خدا بر روی زمین منتشر می‌شود و زمین برکاتش را بیرون می‌آورد. اگر در هر عصر و زمانی امامی از ما اهل بیت نبود، زمین اهلش را فرومی‌برد.
از هنگام خلقت آدم تا قیامت، زمین از حجت خدا خالی نبوده و نخواهد بود. خواه این حجت در میان مردم آشکار باشد یا غایب و ناپیدا. اگر این‌گونه نبود خدا در زمین عبادت نمی‌شد." 2
با توجه به مطالب عنوان شده در روایت امام سجاد (علیه‌السلام) می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که:
الف: برکات وجودی ائمه اطهار (علیه‌السلام) اختصاص به حضور ایشان ندارد. زیرا این برکات چنان گسترده است که زمان غیبت امام را هم شامل می‌شود.
ب: اگر امامی از اهل بیت در زمین نباشد، زمین اهلش را فرو می‌برد.
ج: خالی نبودن زمین از حجت خدا، یک سنت الهی است که از زمان آدم (علیه‌السلام) تا قیام قیامت جریان دارد.
د: عبادت خدا در زمین بستگی به وجود حجت خدا دارد.
و: زمانی که امام معصوم به ظاهر از تصرف و ادارۀ امور منع می‌گردد، با هدایت ویژه و رهبری فکری و عقیدتی جامعه، جلوی انحرافات فکری را گرفته و دوست‌داران خود را از برکات وجودی خویش بهره‌مند می‌نماید.
وجود امام لطف و اتمام حجت بر بندگان است. خداوند به مقتضای حکمت خویش، بواسطۀ انتصاب امام برای هدایت جامعه بشری، حجت را بر همگان تمام نمود، به طوری که آن‌را نعمت دانسته و اکمال دین را به آن مربوط می‌داند. لذا در روز غدیر به مناسبت انتصاب امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) به مقام امامت، می‌فرماید:
﴿اَلیَومَ اَکمَلتُ لَکُم دینُکُم وَ اَتمَمتُ عَلَیکُم نِعمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الاِسلَامَ دِیناً﴾ 3
طبق روایات و اخبار، وجود افراد مومن در میان مردم، منشأ خیر و برکت و نزول باران و جلب منافع و دفع بسیاری از بلاها و خطرات از جامعه است.
امام صادق (علیه‌السلام) در تفسیر آیۀ 251 سوره بقره فرمودند:
"به‌درستی که خداوند بواسطۀ نمازگزاران شیعه، بلاها را از کسانی که نماز نمی‌گزارند، دفع می‌کند. زیرا اگر همۀ شیعیان نماز را ترک کنند، هلاک می‌گردند." 4
پرواضح است وقتی افراد مومن در اجتماع، چنین برکتی به همراه دارند، برکات وجودی امام معصوم (علیه‌السلام) که ولی و حجت خدا بر مردم است، به مراتب بیشتر خواهد بود. زیرا که خداوند متعال به نبی مکرم خویش می‌فرماید:
﴿وَ مَا کَانَ اللهُ لِیُعذّبَهُم وَ اَنتَ فیِهِم﴾ 5
و رسول گرامی اسلام تأکید فرمودند:
"ستارگان موجب امنیت برای اهل آسمانند و اهل بیت من موجب امنیت برای اهل زمین هستند." 6
جابربن عبدالله از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل می‌کند که فرمودند:
"خداوند بواسطۀ نیکی و صلاح فرد مسلمانی، فرزندان و فرزندان فرزندان و اهل خانه و خانه‌های اطرافش را نگه می‌دارد و همۀ آن‌ها در پناه خداوندند تا زمانی‌که او در میان ایشان باشد."7
پی نوشت :
1- استاد افضلی، جزوه کلام و عقائد، ص228 – حاکم نیشابوری از پیامبر اکرم (ص) نقل می‌کند که:"من تا زمانی که زنده‌ام مایۀ امنیت اصحابم هستم. پس اگر از میان بروم آن بلا و عذابی که به آن وعده داده شده، بر سر آن‌ها خواهد آمد و اهل بیت من مایۀ امنیت امت من هستند. پس اگر آن‌ها هم از میان برداشته شوند، آن بلا و عذابی که به امت من وعده داده شده، بر سر آن‌ها خواهد آمد." المستدرک علی الصحیحین، کتاب التفسیر، تفسیر سورۀ زخرف، حدیث هفتم
2- صدوق، کمال الدین، ج1، ص207، ح22 – امالی، ص252 "نَحنُ اَمَانٌ لِاَهلِ الاَرضِ کَمَا اَنَّ النُجُوَم اَمَانٌ لِاَهلِ السَّمَاءِ، وَ نَحنُ الذِینَ بِنَا یُمسِکُ اللهُ السّمَاءَ اَن تَقَعَ عَلَی الَارضِ اِلّا بِاِذنِهِ وَ بِنَا یُمسِکُ الاَرضَ اَن تَمِیدَ بِاَهلِهَا وَ بِنَا یُنَزِّلُ الغَیثَ وَ تُنشِرُ الرَّحمَهَ وَ تُخرِجُ بَرَکَاتَ الاَرضَ وَ لَو لَا مَا فِی الاَرضِ مِنَّا لَسَاخَت بِاَهلِهَا. ثُمَّ قَالَ: وَ لَم تَخلُ الاَرضُ مُنذُ خَلَقَ اللهُ آدَمَ مِن حَجَّهَ اللهِ فِیهَا ظَاهِرٌ مَشهُورٌ اَو غَائِبٌ مَستُورٌ. وَ لَا تَخلوُا اِلَی اَن تَقُومَ السَّاعَهَ مِن حُجّهِ اللهِ فِیهَا وَ لَو لَا ذَلِکَ لَم یُعبَدِ اللهُ."
3-مائده/3
4- "اِنَّ اللهَ لِیَدفَعَ بِمَن یُصَلِّی مِن شِیعَتِنَا عَمَّن لَا یُصَلّی وَ لَو اِجتَمَعُوا عَلَی تَرکِ الصّلَوهِ لَهَلَکُوا" کلینی، الکافی، ج2، ص415
5- انفال/33
6- صدوق، علل الشرایع، ج1، ص123
7- طباطبایی، المیزان، ج2، ص109
8- ابن شهر آشوب، المناقب، ج1، ص250 "لَا یَزَالُ هَذَا اَلدِّینِ قَائِماً اِلّا اِثنَی عَشَرَ فَاِذَا مَضَوا سَاخَتِ الاَرضُ بِاَهلِهَا"
ادامه دارد ...
نظرات شما عزیزان:
